بررسی و تحلیل جایگاه کرامت در تدوین قانون؛ با تأکید بر مصادیق ختم حیات

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه علوم پزشکی ایران، دانشکده پزشکی، گروه معارف اسلامی، تهران. و دانشگاه علوم پزشکی ایران، مرکز توسعه پژوهش‌های بین رشته‌ای معارف اسلامی و علوم سلامت (نویسنده مسئول)

2 دانش‌آموخته دکترای معارف اسلامی قم و سردبیر و تهیه‌کننده برنامه فقه پویا در رادیو معارف 15

چکیده

مقاله حاضر، به تبیین جایگاه کرامت انسانی در استدلال‌های فقهی و حقوقی می‌پردازد. هدف از این پژوهش، بررسی فقهی ـ حقوقی جایگاه کرامت در تدوین قانون است. بدین منظور، ابتدا با روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی رابطه کرامت با حقوق و جایگاه کرامت انسان در فرایند استنباط احکام فقهی پرداخته شده و به‌عنوان نمونه، کاربرد آن در ختم عامدانه حیات جنین و انسان در قالب سقط و اوتانازی به‌اختصار بحث شده است. یافته‌های این پژوهش، نشان می‌دهد فقه شیعه، نص‌محور است؛ نه کرامت‌محور؛ ولی در احکام الهی، حرمت و کرامت انسانی، مورد نظر شارع مقدس بوده است. ازاین‌رو، می‌توان ادعا کرد در دَوَران بین برائت و کرامت، ادله کرامت انسانی به‌عنوان یک اصل اوّلی، مقدم بر ادله برائت است؛ هرچند این اصل، مادامی معتبر خواهد بود که دلیل اجتهادی معتبری بر خلاف آن وجود نداشته باشد. از سوی دیگر، با توجه به همنوایی احکام الهی با رعایت حرمت و کرامت انسانی، می‌توان ظهور ادله این اصل را همانند ظهور سایر نصوص شرعی تلقی کرد و از باب نمونه، به اقتضای دلالت آن، اقدامات ایجابی ختم عمدی حیات در خصوص سقط جنین و اوتانازی را جایز ندانست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Status of Dignity in Compiling the Law: An Investigation and Analysis with an Emphasis on Cases of Life Termination

نویسندگان [English]

  • hamid sotudeh 1
  • Mohammadjavad Tousi 2
1 Assistant Professor of Medical Sciences at Tehran University, Tehran, Iran
2 Ph.D of Islamic Studies, Qom; and the editor-in-chief and producer of the ‘Fiqh puya’ (dynamic jurisprudence) program on Maarif Radio
چکیده [English]

This article explains the status of human dignity in jurisprudence and legal arguments. The purpose of this research is to examine the jurisprudential-legal status of dignity in the compilation of law. Thus, I have first discussed the relationship between dignity and law, and the status of human dignity in the process of deduction of jurisprudential rules using a descriptive-analytical method; and as an example, I have briefly discussed its application in the intentional termination of the life of human and fetus in the form of euthanasia and abortion. The result of this research is that Shi’a jurisprudence is text-oriented, not dignity-oriented, but God has observed human dignity and sanctity in the Divine decrees. Therefore, one can claim that when an issue is either a case of the “principle of bara’ah” or the “principle of dignity”, the evidences on human dignity  ـ as a primary principle – is prior to the evidences of the bara’ah principle; although the principle of dignity is valid as long as there is no contrary ijtihadi reason. Considering the harmony of the Divine decrees and human sanctity and dignity, one can interpret the literal meaning of the evidences of this principle similar to the literal meaning of other religious texts; for example, according to the implication of these evidences, the affirmative steps of intentional termination of life regarding abortion and euthanasia are not permitted.

کلیدواژه‌ها [English]

  • human dignity
  • inference
  • principle
  • right to live
  • abortion
  • euthanasia