تأملی در گفتمان حقوقی هابرماس به مثابه منطق حقوق

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه باقرالعلوم(ع)

2 دانشیار گروه حقوق خصوصی دانشکده حقوق دانشگاه قم

10.22081/phlq.2024.67569.1040

چکیده

منطق حقوق عهده‌دار تبیین روش تعقل حقوقی است؛ و همانند منطق عمومی به ساختار و مواد یک استدلال مستقیم یا غیر مستقیم حقوقی یا قضائی می پردازد. درباره این‌که آیا حقوق به عنوان یک علم عملی و هنجاری دارای منطق خاصی است یا نه؟ و ماهیت و اصول منطق خاص آن چیست؟ دیدگاه هایی مطرح شده است. یکی از این دیدگاه ها که مورد توجه بیشتری قرار گرفته، نظریه گفتمان حقوقی هابرماس است. فرآیند هنجارسازی حقوقی در نظریه گفتمان حقوقی هابرماس، به موازات منطق صوری و مادی، شیوه‌ای برای عقلانیت استدلال حقوقی تلقی می‌شود. به نظر هابرماس، حقوق مدرن مفهومی است که هنوز نیازمند توجیه اخلاقی است تا بتواند اعتبار هنجارهای حقوقی خود را بسنجد. بر این اساس، گفتمان حقوقی وی، با گفتمان‌های عملی از جمله گفتمان اخلاقی پیوند وثیقی دارد. هدف پژوهش حاضر این است که با تحلیل انتقادی، نقش گفتمان حقوقی در منطق استدلال حقوقی را واکاوی نماید؛ تا روشن شود که آیا این نظریه از حداقل شرایط لازم به عنوان یک دستگاه منطقی حقوقی برخوردار است یا خیر؟ آنالیز نظریه گفتمان هابرماس و معیارهای عقلانیت او برای گفتمان اخلاقی و حقوقی نشان می-دهد گفتمان حقوقی هویت مستقلی از منطق صوری و مادی ندارد، و نمی‌توان شأن منطقی جداگانه‌ای برای آن قائل شد.هدف پژوهش حاضر این است که با تحلیل انتقادی، نقش گفتمان حقوقی در منطق استدلال حقوقی را واکاوی نماید؛ تا روشن شود که آیا این نظریه از حداقل شرایط لازم به عنوان یک دستگاه منطقی حقوقی برخوردار است یا خیر؟ آنالیز نظریه گفتمان هابرماس و معیارهای عقلانیت او برای گفتمان اخلاقی و حقوقی نشان می-دهد گفتمان حقوقی هویت مستقلی از منطق صوری و مادی ندارد، و نمی‌توان شأن منطقی جداگانه‌ای برای آن قائل شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A reflection on Habermas' legal discourse as legal logic

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Montazer 1
  • Ahmad Deylami 2
1 Baqerul Uloom University
2 Associate professor, Faculty of Law, The University of Qom, Qom, Iran
چکیده [English]

Legal logic is responsible for explaining the method of legal reasoning; And like general logic, it deals with the structure and materials of a direct or indirect legal or judicial argument. About whether law as a practical and normative science has a special logic or not? And what is the nature and principles of its special logic? Opinions have been raised. One of these views that has received more attention is Habermas' theory of legal discourse. In Habermas' theory of legal discourse, the process of legal norming is considered a method for the rationality of legal reasoning, along with formal and material logic. According to Habermas, modern law is a concept that still needs moral justification in order to measure the validity of its legal norms. Based on this, his legal discourse has a close connection with practical discourses including moral discourse. The purpose of the present research is to critically analyze the role of legal discourse in the logic of legal reasoning; To clarify whether this theory has the minimum necessary conditions as a logical legal device or not? The analysis of Habermas' discourse theory and his rationality criteria for moral and legal discourse shows that legal discourse does not have an independent identity from formal and material logic, and it cannot be given a separate logical dignity.The analysis of Habermas' discourse theory and his rationality criteria for moral and legal discourse shows that legal discourse does not have an independent identity from formal and material logic, and it cannot be given a separate logical dignity.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Legal reasoning
  • practical discourse
  • legislation
  • judgment
  • rational consensus
  • Overlapping consensus

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 14 بهمن 1402
  • تاریخ دریافت: 23 مهر 1402
  • تاریخ بازنگری: 23 دی 1402
  • تاریخ پذیرش: 14 بهمن 1402