امکان‌سنجی تدوین منشور حقوق بشر شرقی: فرصت‌ها و چالش‌ها در تقابل با نظام حقوق بشر بین‌المللی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، حقوق خصوصی، واحد آملی لاریجانی، دانشگاه آزاد اسلامی، آمل، ایران

2 دکتری، گروه حقوق بین‌الملل عمومی، مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده قوه قضائیه، تهران، ایران

10.22081/phlq.2025.71338.1101

چکیده

منشور حقوق بشر شرقی به دسته ای از قوانین و مقررات در حوزه حقوق انسان با رویکردی متفاوت نسبت به حقوق بشر مدرن اشاره دارد که بتواند جایگزین حقوق بشر بین‌‌المللی موجود گردد.به صورت کلی، ایرادات فراوانی بر اسناد موجود حقوق بشری بین‌‌المللی وجود دارد که امکان اعمال متوازن آنها را در کشورها با مانع جدی مواجه می‌سازد از جمله عدم توجه به مولفه‌های بومی هر یک از کشورها و این که رویکردهای فرهنگی-مذهبی در هر یک از کشورها نسبت به حقوق بشر چیست. البته تدوین منشور حقوق بشر شرقی هرگز به معنای یک نوع نابهنجاری حکمرانی در حوزه حقوق بشر در عرصه بین‌‌المللی و نفی پیشرفت هایی که در این زمینه پدید آمده است، نیست بلکه یک نوع واکنش به نظم نوین حقوق بشری بین‌‌المللی است که مشکلات فراوانی هم چون استانداردهای دوگانه حقوق بشری را پدید آورده است به نحوی که در حالی که در قلمروی سرزمینی دولت‌های غربی، عمده نقض‌های حقوق بشری به شدت واقع می‌شود اما در صورتی که همین نقض‌ها در کشورهای خاصی مانند ایران واقع شود، آن کشور را در معرض ضمانت اجراهای حقوق بشری بین‌‌المللی هم چون تحریم‌های حقوق بشری بین‌‌المللی قرار می‌دهند. ضمنا یکی دیگر از مشکلات دیگری که اسناد حقوق بشر بین‌المللی موجود را تهدید می‌نماید، عدم مشارکت کشورهای در حال توسعه و حتی توسعه یافته شرقی هم چون ژاپن، چین و هند در زمینه تدوین و توسعه نظام حقوق بشر موجود بوده است که ضرورت تدوین منشور حقوق بشر شرقی را فراهم می‌آورد. منشور حقوق بشر شرقی با توجه به این موضوع مطرح شده است که کشورهای شرق کره خاکی،دارای فرهنگ و حقوق بشر مختص خود هستند و یک حقوق بشر جهان شمول وجود ندارد. در واقع، در این دکترین، بر نسبی گرایی حقوق بشر و احترام به حقوق بشرهای بومی تاکید می‌شود. هدف اصلی از نگارش این مقاله، بررسی امکان تدوین یک منشور حقوق بشر مبتنی بر ملاحظات کشورهای شرقی از جمله چین،روسیه و ایران بوده که منافع جامعه بین‌‌المللی را به صورت کلی تحت پوشش قرار بدهد.
هدف پژوهش حاضر پاسخ به این سوال است که آیا امکان تدوین منشور حقوق بشر شرقی با توجه به مولفه‌های نسبی‌گرایی حقوق بشر وجود دارد یا خیر؟ نتایج حاکی از آن است که برخی از قواعد حقوق بشری امروزه از ارزش قواعد آمره بین‌المللی برخوردار شده‌اند و امکان تغییر آنها وجود ندارد. اما سایر قواعد قابل تغییر به واسطه منشور حقوق بشر شرقی هستند. امروزه اکثریت دولت‌های شرقی با اعمال مقررات حقوق بشری بین‌المللی اختلاف‌نظر دارند. به نحوی که خواهان تدوین قوانین جدید در حوزه حقوق بشری که یکی از نمودهای اصلی آن در زمینه منشور حقوق بشر شرقی است، می‌باشد. در مجموع، بایستی در نظر داشت که البته تدوین منشور حقوق بشر شرقی نیز با توجه به تنوع فرهنگی متعددی که در کشورهای شرقی وجود دارد، آسان نبوده، اما می‌توان براساس اصل نسبی‌گرایی فرهنگی، آن را به پیش برد. بدیهی است که در تدوین منشور حقوق بشر شرقی، باید هدف اصلی عدم مداخله در امور داخلی کشورها براساس وضعیت حقوق بشر باشد که یکی از گلایه‌ها و انتقادهای اصلی است که کشورهای شرقی از کشورهای غربی در این زمینه دارند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Feasibility Study of Drafting an Eastern Charter of Human Rights: Opportunities and Challenges in Confrontation with the International Human Rights Law

نویسندگان [English]

  • Shookoofe Sanei 1
  • Morteza Abdi 2
1 PhD. Student, Private Law, Amoli Larijani Branch, Islamic Azad University, Amol, Iran
2 PhD., Department of Public International Law, Center for Lawyers, Official Experts and Family Consultants of the Judiciary, Tehran, Iran
چکیده [English]

The aim of the presenting research here, is to answer the main question whether or not it is possible to draft an Eastern Charter of Human Rights, considering the components of human rights relativism. The results finally indicate that some human rights rules nowadays have acquired the value of peremptory norms of international law, nor it is possible to change them. However, other rules can be changed through an Eastern Charter of Human Rights. Today, the majority of Eastern states and governments disagree with the application of international human rights regulations, to the extent that they demand the drafting of new laws in the field of human rights, one of the main manifestations of which is in the area of an Eastern Charter of Human Rights. Overall, it must be pointed out that, for sure, drafting an Eastern Charter of Human Rights is not easy given the numerous cultural diversities that exist in Eastern countries, but it can be advanced based on the principle of cultural relativism. It is obvious that in drafting the Eastern Charter of Human Rights, the main goal might be non-interference in the internal affairs of states- countries accordance with the human rights situation, which is one of the main grievances and criticisms that Eastern countries have of Western countries in this regard.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Eastern Charter of Human Rights
  • International Human Rights System
  • Universalism
  • Relativism

مراجع

الزامات و ضرورت‌های برنامه وزیر آموزش و پرورش (دولت دوازدهم). معاونت پژوهش‌های اجتماعی – فرهنگی، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، 1396.
امیر ارجمند، اردشیر (1386). مجموعه ی اسناد بین‌المللی حقوق بشر. تهران: مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، چاپ دوم.
بشردوست تجلّی، فریبا (20/12/1388). آموزش و پرورش کودکان استثنایی. روزنامه آفرینش، شماره 3553.
پی هالاهان، دانیال؛ کافمن، جیمز ام. (1383). کودکان استثنایی: مقدمه‌ای بر آموزش‌های ویژه. ترجمه مجتبی سوادیان. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ هشتم.
جعفری، محمدتقی (1386). حقوق جهانی بشر. تهران: موسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری، چاپ دوم.
دیویی، جان (1369). تجربه و آموزش و پرورش. ترجمه سید اکبر میرحسینی. تهران: مرکز ترجمه و نشر کتاب.
راسخ، محمد (1392). حق و مصلحت: مقالاتی در فلسفه حقوق و فلسفه ارزش. تهران: نشر نی، ج 2.
رهنما، آذر (1359). مقدمات اصول آموزش و پرورش. تهران: پیوند، چاپ دوم.
شکوهی، غلامحسین (1374). تعلیم و تربیت و مراحل آن. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ پانزدهم.
شکوهی، غلامحسین (1375). مبانی و اصول آموزش و پرورش. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ هشتم.
صرامی، سیف‌الله (1385). حق، حکم، تکلیف (گفتگو با جمعی از اساتید حوزه و دانشگاه). پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
صمصامی، غلامعلی (1331). سازمان ملل متحد و موسسات تخصصی بین‌المللی. تهران: انتشارات تابان.
صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی ایران، 1362، ج 1.
طباطبایی موتمنی، منوچهر (1370). آزادی‌های عمومی و حقوق بشر. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
قاضی، سید ابوالفضل (1385). بایسته‌های حقوق اساسی. تهران: انتشارات میزان، چاپ بیست و هفتم.
لواسانی، محمود (1383). فلسفه حقوق بشر و نقد مبانی آن. دانشگاه تهران.
مرادزاده، حسن (1390). حقوق و تکالیف اشخاص دارای معلولیت در نظام مسئولیت مدنی. تهران: موسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش.
مصباح یزدی، محمدتقی (1388). تدوین و نگارش: عبدالحکیم سلیمی، نگاهی گذرا به حقوق بشر از دیدگاه اسلام. قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مطهری، مرتضی (1371). زن و جامعه در نگرش استاد مطهر. پیام زن، شماره 82.
میرشاه جعفری، سید ابراهیم؛ مقامی، حمیده (1384). رهیافتی به نظام تربیتی اسلام از نگاه صحیفه سجادیه، فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز، پیاپی 15.
نباتی، نگار (1389). اشخاص دارای معلولیت در نظام بین‌المللی حقوق بشر. تهران: موسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش.
هاشمی، سید محمد (1382). حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران. تهران: انتشارات میزان، چاپ چهارم، ج1.
همت بناری، علی (1390). رابطه تعلیم و تربیت با تاکید بر دیدگاه اسلام. اسلام و پژوهش‌های تربیتی، 3(2).
Baker, D. (2007). Education for All: Global Promises, National Challenger. Oxford, Emerald Group Publishing, p. 54–62.
Beiter, K.D. (2006). The Protection of Right to Education by International Law; Including a Systematic Analysis of Article of the International Covenant of Economic Social and Cultural Rights. Martinus Nijhoff Publisher.
Brysk, A. (2002). Globalization and Human Rights. University of California Press.
Case Relating to Certain Aspects of the Laws on the Use of Languages in Education in Belgium v. Belgium, 23 July 1968, Sections 3-5.
DH and Others v. Czech Republic, No. 57325/00, 7 February 2006. Selected for Publication in Reports of Judgments and Decisions (ECHR).
Donnelly, J. & Howard, F. (2009). Assessing National Human Rights Performance: A theoretical Framework. Human Rights Quarterly, no.10, p. 214-215.
EFA Global Monitoring Report 2002, Education for All: is the World on Track? UNESCO Publishing, 2002, p. 14.
Efstratiou v. Greece, 18 December 1996, Reports 1996 - VI. Also see Valsamis v. Greece, 18 December 1996, Section 28, Reports 1996 - VI.
General Comment 18, Non- Discrimination, U.N Human Rights Committee, 37th sess (November 10, 1986), para 13.
Hart, S. (2009). Children Right to Education. Jessica King Sley Publishers.
Hastrup, K. (2001). Human Rights on Common Grounds: The Quest for Universality. Martinus Nijhoff Publishers.
Howland, C.W. (2001). Religious Fundamentalisms and the Human Rights of Women. Palgrave Macmillan.
Kjeldsen, Busk Madsen and Pedersen v. Denmark, 7 December 1976, Section 52, Series A no. 23.
Slatter, Sh. (2011). An Analysis of the UN 2030 Sustainable Development Agenda the Hidden Threats to Life. Family and Children.
Ten Reasons Why the Convention against Discrimination in Education is Highly is Highly Significant in Today’s World. UNESCO Publication, 2007.
Timishev v. Russia, No. 55762/00 and 55974/00, Sections 56-58, ECHR Reports of Judgments and Decisions 2009– XII.
Tomasevski, K. (2001). Human Rights Obligations:Making Education Available, Accessible, Acceptable and Adaptable. Right to Education Primers, No. 3.
 
فلسفه حقوق
دوره 3، شماره 2
مهر 1403
صفحه 191-204

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 19 اسفند 1403
  • تاریخ بازنگری: 23 اسفند 1403
  • تاریخ پذیرش: 23 اسفند 1403

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار