بررسی هویت ملی به‌مثابه حقوق فرهنگی بشری در اسناد بالادستی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، تهران، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی هویت ملی به‌مثابه حقوق فرهنگی بشری در اسناد بالادستی است. در این رویکرد این سؤال مطرح شد که هویت ملی به‌مثابه «حق فرهنگی» چگونه قابل تعریف است؟ استراتژی پژوهش حاضر یک راهبرد تلفیقی بوده و بسته به هر یک از مباحث از روش تحقیق متناسب با موضوع آن استفاده شده است. برای تمرکز و انسجام‌‌بخشی بیشتر، از دو روش عمده «مطالعات کتابخانه» و «تحلیل محتوای اسناد» استفاده شده و چهار سند از اسناد بالادستی در جهت تعیین وظایف دولت در تأمین این حق فرهنگی مورد بررسی قرار گرفت. براساس یافته‌‌های پژوهش، «حقوق فرهنگی» به عنوان بخش جدایی‌‌ناپذیر خانوادۀ بزرگ حق‌‌های بشری و با تکیه بر حقیقت وجودی انسان را می‌‌توان مجموعۀ گسترده‌‌ای دانست که «حق بر هویت» یکی از مصادیق بارز آن خواهد بود. این جایگاه از آن‌رو است که حقوق بشر به شیوه‌‌های گوناگون بر ساخت هویت فرد، معطوف شده است. انطباق مصادیق تبیین‌ شده از هویت به عنوان مصداقی از حقوق فرهنگی بشر با الگوی به دست آمده از اسناد بالادستی، مؤیّد این مطلب است که این قِسم از حقوق به صورت تلویحی و در ابعاد مختلف در اسناد بالادستی مورد توجه قرار گرفته، چنانچه بر مبنای قانون اساسی، تأمین این حق از وظایف دولت دانسته شده است. قوانین توسعه، سند چشم‌‌انداز و سند اصول سیاست فرهنگی نیز با محور قرار دادن «جامعه اخلاقی» و حاکم شدن «اصول و ارزش‌‌های اخلاقی و اسلامی» بر آن، با تأکید بر سه لایه «اسلامی ایرانی و متجددانه به این حق فرهنگی توجه داشته‌‌اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating National Identity as a Cultural Human Right in higher National/International Instruments

نویسنده [English]

  • Mansoore Fasihramandi
Assistant Professor, Institute of Culture, Arts and Communications, Tehran, Iran
چکیده [English]

The aim of the current study is to investigate national identity as a cultural human right in higher national / international Instruments. In this approach, the question raised here to be responded is how national identity can be defined as a “cultural right”? The strategy of the present study is a combined strategy and, depending on each of the topics, an attempt has been made to use a research method appropriate to its subject. For greater focus and coherence, two major methods of “arm-seat method” and “document content analysis approach were hired and four higher instrument and documents were examined to determine the duties of the government in ensuring this cultural right. Based on the research findings, “cultural rights” as an inseparable part of the large family of human rights and relying on the existential truth of man can be considered as a broad group, of which the “right to identity” will be one of the clearest ample sample examples. This position is because human rights have focused on the construction of individual identity in various ways. The conformity of the above explained examples of identity as an ample of human cultural rights with the pattern obtained from higher national and international instruments confirms that this part of rights has been implicitly considered in various ways in aforementioned higher instruments ; according to the Constitution, ensuring this right has been regarded as one of the duties of the state. Development rights and laws, the vision plan, and the document of cultural policy principles have also paid attention to this cultural right by focusing on the "moral society" and making it dominated by "moral and Islamic principles and values", emphasizing the three layers of "Islamic, Iranian, and modernity".

کلیدواژه‌ها [English]

  • human rights
  • cultural rights
  • culture
  • national identity
  • upstream documents

مراجع

احمدی‌‌پور، زهرا؛ جنیدی، رضا (1391). جنگ نادین در حوزوه ارزش‌‌ها، رقابت‌‌های ژئوپولیتیکی و مسابقات ورزشی بین‌‌المللی. تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 12(27).
استاماتوپولو، السا (1392). حق‌های فرهنگی. ترجمه سید قاسم زمانی و منا السادات میرزاده. تهران: نشر خرسندی.
افروغ، عماد (1387). هویت ایرانی و حقوق فرهنگی. تهران: انتشارات سوره مهر.
بیگ‌‌زاده، ابراهیم؛ مجدزاده، غزال (1391). دولت مدرن، حقوق فرهنگی مردم بومی و اقلیت‌‌ها. تحقیقات حقوقی، 15(8).
پلمن، کریستوفر (1397). نقش حقوق بشر برای ایجاد هویت شخصی. حقوق بشر، شماره 14.
پهلوان، چنگیز (1388). فرهنگ‌شناسی: گفتارهایی در زمینه فرهنگ و تمدن. تهران: نشر قطره.
جعفری‌‌ لنگرودی، محمدجعفر (1384). ترمینولوژی حقوق. تهران: گنج دانش.
جعفری، علی‌‌اکبر؛ قربی، سید محمدجواد (1395). مؤلفه‌‌های سیاسی قدرت نرم در جمهوری اسلامی در افق سند چشم‌انداز 1404. پژوهش‌های سیاست اسلامی، 4(9).
جعفری، محمدتقی (1386). فرهنگ پیرو، فرهنگ پیشرو. تهران: مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری.
جمال‌‌الدین ‌‌زنجانی، محمود؛ حیدرنژاد، ولی‌‌الله (1398). حقوق فرهنگی در فرمان حکومتی حضرت رسول(ص) به معاذ بن‌‌جبل با نگاهی به قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. دانش حقوق عمومی، 8(23).
حاجیانی، ابراهیم (1380). تحلیل جامعه‌‌شناختی هویت ملی در ایران و طرح چند فرضیه. مطالعات ملی، شماره 5.
خندان، علی‌‌اصغر؛ امیری طیبی، مسلم (1388). درآمدی بر نقش فرهنگی دولت دینی. معرفت سیاسی، 1(1)، ص155-129.
داوری، محسن (1389). حقوق فرهنگی شهروندان. تهران: نشر دانشگاه امام صادق(ع).
دشتی، محمدتقی (1399). دینداری به‌مثابه حق‌‌ مصونیت. پژوهش‌‌های تطبیقی حقوق اسلام و غرب، 7(4)،
ص22-1.
رضایی، سید محمد؛ جوکار، محمدصادق (1388). بازشناسی هویت ملی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. مطالعات ملی، شماره 40.
رفیع، حسین؛ عباس‌‌زاده، مجید (1399). چالش‌‌های ناشی از جهانی شدن و فضای مجازی برای هویت ملی ایران و راهکارهای مقابله با آن. سیاست و روابط بین‌‌الملل، 3(6).
سلیمی‌‌سبحان، محمدرضا؛ حیدری، جهانگیر؛ یاری، منیر (1395). تأثیر نشانگان و نمادهای فرهنگی فضاهای شهری بر تقویت هویت ملی. برنامه‌‌ریزی و جغرافیای شهری چشم‌‌انداز زاگرس، 8(29).
سمتی، محمدمهدی (1376). نقش تروریسم در تبلیغات سیاسی آمریکا علیه اصول‌‌گرایی. سیاست دفاعی، شماره 21.
شجری‌‌‌مقدم، رضا (1392). واکاوی نقش تاریخ در بازسازی هویت ایرانی. پژوهش‌های تاریخی ایران و اسلام، شماره 12.
شفیعی‌‌سردشت، جعفر (1393). نزاع اراده‌‌گرایان و سودگرایان در مفهوم حق. تحقیقات حقوقی، شماره 69.
صفاری‌‌نیا، محیا (1395). حقوق فرهنگی در نظام بین‌‌المللی حقوق بشر، حرکت کم‌‌شتاب در بستر پرتلاطم. پژوهش‌‌های حقوق تطبیقی، 20(2).
طالبی، محمدحسین؛ حسینی‌‌نسب، سید مصطفی (1388). تبیین حق از نگاه هوفلد. حکومت اسلامی، شماره 51.
طاهری ‌‌حاجی‌‌وند، احسان؛ جمالی، حمیدرضا (1400). موانع رشد و توسعه و اجرای حقوق فرهنگی بشر. مطالعات فرهنگ ارتباطات، 22(53).
طاهری، ابوالقاسم؛ کریمی‌‌فر، حسین (1391). هویت ملی و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. مطالعات روابط بین‌الملل، 18(5).
فضائلی، مصطفی؛ کرمی، موسی (1396). حمایت از فرهنگ و حقوق فرهنگی اقلیت‌ها در پرتو تفسیر عام شماره 21 کمیته حقوق اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی. پژوهش حقوق عمومی، 19(56)، ص32-9.
فضائلی، مصطفی؛ کرمی، موسی (1399). تحلیلی بر سیر تحول مفهوم فرهنگ در نظام بین‌‌المللی حقوق بشر و تأثیر آن بر ارتقای حقوق فرهنگی. پژوهش‌‌های حقوقی، 19(42).
قالیباف، محمدباقر؛ پوینده، محمدهادی (1390). تبیین جغرافیایی بنیادهای هویت ملی (مطالعه موردی ایران. مطالعات ملی، شماره 95.
قمری، محمدرضا؛ حسن‌‌زاده، محمد (1389). نقش زبان در هویت ملی. زبان‌‌پژوهشی، 2(3).
کاووسی، اسماعیل (1397). ارزیابی جایگاه مؤلفه‌های حقوق فرهنگی در نظام توسعه فرهنگی کشور. حقوق اداری، 6(16)، ص180-157.
گودرزی، حسین (1387). تکوین جامعه‌‌شناختی هویت ملی در ایران، با تأکید بر دوره صفویه. تهران: تمدن ایرانی.
منتظر قائم، محمدمهدی (1379). رسانه‌‌های جمعی و هویت. مطالعات ملی، 1(4).
موسوی‌‌زاده، علیرضا؛ جاودانی مقدم، مهدی (1387). نقش فرهنگ ملی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. دانش سیاسی، 4(2).
ولمن، کارل (1381). مفهوم حق (سهم هوفلد). ترجمه محمد راسخ، در: حق و مصلحت (مجموعه مقالاتی در فلسفه حقوق، فلسفه ارزش). تهران: انتشارات طرح نو.
Kymilicka, W. (2002). Liberalism. Community and Culture. Oxford: The Value of Cultural Membership.
Lane, J. & Ersson, S. (2005). Culture and Politics. England: Ashgate Publishing Ltd.
Sarup, M. (1996). Identity, Culture and the Postmodern World. Edinburgh: Edinburgh University Press.
Woodward, K. (2000). Questioning Identity: Gender, Class, Nation. London: Routledge.
 
فلسفه حقوق
دوره 3، شماره 1
تیر 1403
صفحه 29-50

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 24 دی 1403
  • تاریخ پذیرش: 29 دی 1403

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار