واکاوی ابزارشناختی هوش مصنوعی برای انعقاد قرارداد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری، گروه حقوق خصوصی، دانشگاه قم، قم، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر مقایسه قابلیت‌های ادراکی بالقوه و بالفعل هوش مصنوعی با قوای انسانی از حیث انعقاد عقد است، تا فرضیه امکان انتساب انشای عقد به خودسامانه‌های هوشمند را بررسی نماید. همچنین سوال اصلی پژوهش این است که آیا ابزارهای ادراکی و سنجشی سامانه‌های هوشمند می‌توانند کارکرد‌هایی از حیث نتیجه همانند کارکردهای ابزارهای ادراکی انسان در انشای عقد داشته باشند؟ این پژوهش کارکرد‌های هوش مصنوعی برای انعقاد عقد را از حیث نتیجه ملموس عرفی در ردیف ابزارهای ادراکی و سنجشی انسان برای انعقاد عقد دانسته و مقدمات ارائه پاسخ مثبت به فرضیه انتساب انشای عقد به خودسامانه‌های هوشمند و تلقی آنها به عنوان وکیل در انعقاد عقد را فراهم نموده است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده و یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد اگرچه قوای ادراکی انسان، امری غیرمادی و در نتیجه تجرد او است، موضوعی که در سامانه‌های هوشمند امری ممتنع به‌شمار می‌آید، اما هوش مصنوعی علی‌رغم فقدان تجرد، کارکردهای سنجشی و ادراکی آن از حیث نتیجه، شبیه کارکردهای قوای ادراکی انسانی است. لذا می‌توان گفت انعقاد عقد از طریق انسان موضوعیت ندارد و لازم نیست این عمل فقط توسط او تحقق یابد و هوش مصنوعی با ارتقای توانمندی‌هایش در این خصوص می‌تواند کارکرد‌هایی شبیه قوای ادراکی و ارادی او در انعقاد عقد را داشته باشد؛ در نتیجه می‌توان قائل بر این امر شد که با ارتقای توانمندی‌های هوش مصنوعی، سامانه‌ها دیگر ابزارهایی برای انتقال اراده اشخاص حقیقی نخواهند بود، بلکه همانند یک شخص انسانی، قابلیت انتساب عقد به خود آنها نیز وجود خواهد داشته و می‌توان نقش آنها در انعقاد عقد را همانند نقش یک وکیل دانست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of Artificial Intelligence Cognitive Constructs for Contracts Conclusion

نویسنده [English]

  • Mohammad Mehdi Hamidi
PhD, Department of Private Law, University of Qom, Qom, Iran
چکیده [English]

The aim of the present study is to compare the potential and actual perceptual capabilities of artificial intelligence with human powers in terms of contract conclusion, in order to examine the hypothesis of the possibility of attributing contract drafting to intelligent autonomous structural systems. Further, the main issue of the research is whether the perceptual and measuring constructs of intelligent systems can have effective functions in terms of results similar to the functions of human perceptual mind in contract conclusion? This study here, considers the functions of artificial intelligence for concluding contracts in terms of conventional tangible results in the same category as human perceptual and measuring minds and capabilities for the sake of contract conclusion and has provided the premises for preparing a positive answer to the hypothesis of attributing contract drafting to intelligent autonomous structural systems and considering them as agents in contract concluding. The research method here, is descriptive-analytical and the findings show that although human perceptual powers are immaterial and therefore immaterial, an issue that is considered impossible in intelligent systems so-called artificial intelligence, despite its lack of immateriality, has measurement and perceptual functions like those of human perceptual powers in terms of results. Therefore, it can be said that concluding a contract through a human process is not relevant and it does not have to be carried out only by him, and by improving its capabilities in this regard, but artificial intelligence can have functions similar to his perceptual and volitional powers in concluding a contract; as a result, it is assumed that by improving the capabilities of artificial intelligence, systems will no longer be as tools for transmitting the will of real persons, but like a human person, will also be able to attribute the contract to themselves, and finally their role in concluding a contract can be considered similar to the role of a true lawyer.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Contract drafting
  • intelligent systems
  • contract
  • artificial intelligence
آیت، سعید (1387). مبانی پردازش سیگنال گفتار. انتشارات دانشگاه پیام نور.
ابن‌سینا (۱۳۸۵). النفس من کتاب الشفاء. قم: انتشارات بوستان کتاب.
ایزدی، محسن (1395). جایگاه عقل نظری و عملی در سعادت از دیدگاه ملاصدرا و ارزیابی قرآنی آن. پژوهش‌نامه اخلاق، شماره 34.
پوررستمی، هرمز (1396). اینترنت اشیاء و محاسبات عاطفی. شبکه، شماره 194.
ثنایی‌فر، علیرضا و همکاران (1393). ارزیابی سامانه ماشین بویایی (بینی الکترونیکی) بر پایه حسگرهای نیمه‌هادی اکسید در آشکارسازی تغییرات در اثر نگهداری موز. علوم و فناوی نوین غذایی، 1(3).
جوادی، محسن (1385). نظریه ملاصدرا درباره عقل عملی. خردنامه صدرا، شماره 43.
حسنی آهنگر، محمدرضا؛ کنگاوری، محمدرضا (1388). اصول و مبانی هوش مصنوعی. تهران: موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه امام حسین(ع).
دهخدا، علی‌اکبر (1373). لغتنامه دهخدا. انتشارات روزنه.
رئوفی، علی (1388). هوش چیست؟ مدارس کارآمد، شماره41.
زائری، مهدی (1394). احراز اهلیت متعاقدین در پرداخت الکترونیک با استفاده از رایانش عاطفی. در: پنجمین همایش سالانه بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت.
ساعتچی، محمود (1387). دانستنی‌های روانشناسی. تهران: انتشارات نشر علم.
سبزواری، هادی بن مهدی (1369). شرح المنظومه. شارح: حسن حسن‌زاده آملی؛ محقق: مسعود طالبی. تهران: انتشارات نشر ناب.
سجادی، جعفر (1426ق). قاموس المصطلحات الفلسفیة عند صدرالمتألهین. ترجمه علی حاج حسن؛ مقدمه‌نویس: احمد ماجد. بیروت: انتشارات معهد المعارف الحکمیة.
سلکی، فاطمه (1398). ماشین چشایی. صنعت سبز نوین، 3(4).
صمدی، پروین (1385). هوش معنوی. اندیشه‌های نوین تربیتی، 2(3-4).
طباطبایی، مینو (1388). انواع هوش و کاربردهای آن در زندگی انسان. پیوند، شماره 362.
عاملی، سید جواد (1419ق). مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ج22.
فارابی، محمد (1381). کتاب فصوص الحکمة و شرحه. شارح: اسماعیل شنب غازانی؛ مصحح: علی اوجبی؛
محشی: محمدباقر بن محمد میرداماد؛ مقدمه‌نویس: مهدی محقق. تهران: انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
لیلایی، مائده؛ ابونجمی، محمد (1398). مروری بر ارزیابی مواد غذایی با زبان الکتریکی و کاربردهای آن در صنایع غذایی. در: دوازدهمین کنگره ملی مهندسی مکانیک و بیوسیستم و مکانیزاسیون ایران.
مصباح یزدی، محمدتقی (1381). فلسفه اخلاق. تحقیق و نگارش: احمد حسین شریفی. تهران: انتشارات چاپ و نشر بین‌الملل.
مطلبی کربکندی، حسین (1392). تحلیل هوش مصنوعی و کارکردهای آن در مقایسه با تفکر انسانی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه قم.
Can AI Be a Fair Judge in Court? Estonia Thinks So.          
URL= https://www.wired.com/story/can-ai-be-fair-judge-court-estonia-thinks-so/
Kaliouby, R. (2017). We Need Computers with Empathy. Technology Review, 120(6).
Pandey, A. & Robert, J. (2019). It's not easy to give a robot a sense of touch.      
URL= https://techxplore.com/news/2019-07-easy-robot.html
Picard, R.W. (1995). Affective Computing. M.I.T Media Laboratory Perceptual Computing Section Technical Report No. 321.    
URL= https://hd.media.mit.edu/tech-reports/TR-321.pdf
Seminaraa, L. & et al. (2014). Electronic Skin: achievements, issues and trends. In: 2nd International Conference on System-integrated Intelligence: Challenges for Product and Production Engineering, Procedia Technology, p. 549–558.
Vasdani, T. (2020). Robot justice: China’s use of Internet courts.        
URL= https://www.thelawyersdaily.ca/articles/17741/robot-justice-china-s-use-of-internet-courts