بررسی تطبیقی هوش مصنوعی و هوش طبیعی از دیدگاه ابن سینا با تاکید بر امکان مسئولیت حقوقی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار، گروه فلسفه، جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران.

چکیده

تمایز میان هوش طبیعی و هوش مصنوعی یکی از دغدغه‌های مهم ‌هوش‌پژوهان می‌باشد. سازندگان هوش مصنوعی در پرتو پیشرفت دانش عصب‌شناسی و نیز علوم شناختی، و نیز در پرتو نظریات مطرح در فلسفه‌ ذهن، با یک نگاه کارکردگرایانه و نیز رفتارگرایانه، درصدد شبیه‌سازی ساختار و عملکرد مغز انسان هستند. از سوی دیگر، نفس‌پژوهانی همچون ابن‌سینا در علم‌النفس فلسفی خود به تحلیل تمایزات هوش طبیعی انسان با هوشمندی مصنوعی پرداخته‌اند. نفس انسانی به عنوان سرچشمه‌ هوشمندی و حیات انسان، دارای توانایی‌های ادراکی و تحریکی گوناگونی است که به منزله‌ لشکریان نفس به‌شمار می‌آیند. پرسش اصلی پژوهش حاضر آن است که از دیدگاه ابن‌سینا، امتیازات برجسته‌ هوش طبیعی از هوش مصنوعی چیست؟ در این پژوهش تلاش شده در پرتو روش عقلی-تحلیلی، به این پرسش پاسخ داده ‌شود. در سنجش میان هوش مصنوعی و هوش طبیعی، میان سه‌گونه هوش مصنوعی ضعیف، متوسط و قوی، تفکیک‌ شده است. نتایج حاصل بیانگر نُه تمایز اصلی میان این دو گونه هوش از منظر ابن‌سینا است: خلاقیت و آفرینندگی، ترکیب‌گری مزجی، حیث التفاتی، تمرکز بر روی ساحتی خاص، خودآگاهی و خود‌یابی، تکامل درونی هوش طبیعی، قوه‌ نزوعیه‌ شوقیه، اخلاق‌مندی، قدرت بر یادآوری و استذکار. با توجه به تمایزات مطرح میان هوش مصنوعی و هوش انسانی از جهت مسئولیت حقوقی، شایسته است میان دو وضعیت کنونی و وضعیت آینده هوش مصنوعی تفکیک نمود. با توجه به وضعیت کنونی، هوش مصنوعی فاقد اراده‌ حقوقی است و تنها بر تئوری ابزار‌گرایی حقوقی می‌توان تاکید نمود. اما با توجه به آینده هوش مصنوعی، در فرض تحقق ویژگی‌های موجود نفس‌مند، می‌توان برای آن مسئولیت حقوقی تصور کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of Artificial Intelligence and Natural Intelligence from Ibn Sina's View point with an Emphasis on the Possibility of Legal Liability/Tort Law

نویسنده [English]

  • Mostafa Azizi Alavijeh
Associate Professor, Department of Philosophy, Al-Mustafa International University, Qom, Iran.
چکیده [English]

The distinction between natural intelligence and artificial intelligence (AL) is one of the concerning issue of intelligence researchers. The creators of artificial intelligence are attempting to simulate the structure and function of the human brain in the light of the progress of neuroscience and cognitivism, as well as in the light of the theories proposed in the philosophy of mind with an emphasis on functionalist and behavioristic view. On the other hand, psychologists such as Ibn Sina(Avecina) have analyzed the differences between natural human intelligence and artificial intelligence in their philosophical psychology. The human soul, as the source of human intelligence and life, has various perceptive and stimulating capabilities regarded as the armies of the soul. The main question of the current research is what are the outstanding advantages of natural intelligence over artificial intelligence from Ibn Sina's point of view. In this research, efforts have been made to answer that in the light of the rational-analytical method. In the measurement between artificial intelligence and natural intelligence, there are three types of artificial intelligence, namely: weak, medium and strong. The results indicates the nine main differences between these two types of intelligence from Ibn Sina's point of view: creativity vs. innovation, compositional composition, detail orientation, focusing on a specific area of self-awareness, self-discovery, the internal evolution of natural intelligence, the power of narcissism, moralism, the power to remind and reminisce. Considering all the differences between artificial intelligence and human intelligence, it is appropriate to distinguish between the current state and the future state of artificial intelligence in terms of legal liability and torts law. According to the current situation, artificial intelligence lacks legal will and merely based onthe theory of legal instrumentalism can be emphasized. However with regard to the futuristic perspective of artificial intelligence, assuming the realization of the existing characteristics of the soul, it is possible to imagine such liability or tort law for .
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  •  intelligence
  • artificial intelligence
  • natural intelligence
  • brain
  • Ibn Sina(Avecina)
  • legal liability
ابن‌سینا (1375). النفس من کتاب الشفاء. تحقیق حسن حسن‌زاده آملی. قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
ابن‌سینا (1379). التعلیقات. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه‌.
ابن‌سینا (1379). النجاه من الغرق فی بحر الضّلالات. تهران: دانشگاه تهران.
باربور، ایان (1388). علم و دین. ترجمه بهاء‌الدین خرمشاهی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
تگمارک، مکس (1398). زندگی:  انسان بودن در عصر هوش مصنوعی. ترجمه میثم محمدامینی. تهران: فرهنگ نشر ‌نو.
چرچلند، پاول (1386). ماده و آگاهی. ترجمه امیر غلامی. تهران: نشر مرکز.
راندل، بید و همکاران (1398). ذهن و آگاهی. ترجمه‌ فروغ کیان‌زاده. تهران: پارسیک.
عباس‌زاده جهرمی، محمد (1390). مقایسه تطبیقی ذهن و هوش مصنوعی. جهرم: بنیادپژوهشی فرهنگی پیمان غدیر.
کاکو، میچیو (1400). آینده ذهن. ترجمه محمداسماعیل فلزی. ققنوس: تهران.
کورزویل، ری (1380). عصر ماشین‌های معنوی. ترجمه سیمین موحد. تهران: نشر پیکان.
هارت، ویلیام (1382). فلسفه نفس. ترجمه امیر دیوانی. تهران: نشر سروش.
Boden, M. (1990). The Philosophy of Artificial Intelligency. Oxford University Press.
Brockman, J. (2015). What to Think About Machines That Think. Harper Perennial.
Crevier, D. (1993). AI The Tumultuous History of the search for Artificial Intelligence. BascBooks A Division of Harper Collins Publishers.
Encyclopedia Britannica Verlag. London: Encyclopaedia Britannica, Inc., 2010.
Ertel, W. (2017). Introduction to Artificial Intelligence. University of Oxford, Oxford, UK, Springer International Publishing.
Eysenck, M.W. & Eysenck, Ch. (2022). AI vs Humans. Routledge.
Flasiński, M. (2016). Introduction to Artificial Intell igence. Springer International Publishing Switzerland.
Neapolitan, R.E. (2018). Artifiial Intelligence with an Introduction to Machine Learning. CRC Press Taylor & Francis Group.
Searl, J. (2004). Mind a brief introduction. New York: Oxford University Press.